نقش بازار نفت در تلاطم بازارهای طلا و ارز

با توجه به جایگاه و ویژگی بازار نفت در دنیا و اثر سرریز آن روی تلاطم سایر بازارها, این مطالعه اثر تلاطم بازار نفت بر روی بازارهای طلا و ارز را بررسی می‌نماید. در این مطلب می‌خواهیم بررسی ارتباط تلاطم بازدهی سه بازار ارز (بررسی رابطه دلار و یورو), طلا و نفت مورد برآورد بپردازیم. نتایج مطالعه نشان می‌دهد که رابطه بین بازارهای مذکور و قدرت انتقال ریسک بین آن‌ها به شدت تحت تاثیر اخبار و پایداری تلاطم در یک بازار (به ویژه بازار نفت) می‌باشد.

پایداری روند افزایش قیمت نفت در دهه اخیر, باعث به وجود آمدن ارتباط مهمی بین بازدهی و تقویت انتقال تلاطم بین سه بازار فوق الذکر است. همچنین وجود نامتقارنی خبر بد و خوب در بازارها, دلالت بر این دارد که پذیرش نامتقارن خبر خوب و بد در بازار نفت می‌تواند در تقویت و نقش نفت بر بازار طلا و ارز به اندازه سرریز ریسک بین بازارها مهم و موثر باشد. پس تا پایان این مطلب همراه ما باشید.

بازار نفت چیست؟

بازار نفت یکی از اصلی‌ترین بازارهای جهانی است که معمولاً در رابطه با دیگر بازارها، پیشرو است. به عبارت دیگر تغییرات نفت موجب تحول در دیگر بازارها از جمله ارز می‌شود و عکس این موضوع معمولاً صادق نیست. یکی از مسائل بسیار قابل توجه در عرصه بازارهای مالی رابطه تنگاتنگ قیمت کالاها و ارزش ارزهای کشورهای مختلف جهان با یکدیگر است.

به طوری که نقش نفت بر بازار طلا و ارز در هیچ بازاری نمی‌توان منفرد عمل کرد. به اخبار و اطلاعات مربوط به آن کالا یا ارز اکتفا کرد. باید اطلاعات جامعی اگر نگوییم از تمام کالاها حداقل از تعداد قابل توجهی از آن‌ها را گردآوری و تحلیل کرد تا به نتیجه ای مطلوب رسید. البته چه در مورد رابطه دلار و نفت که به آن پرداخته شد و چه درباره مسائلی که در ادامه مطرح می‌شود باید این نکته را در نظر گرفت که رابطه بین ارزها و کالاهای حساس مثل نفت و طلا صرفاً یکی از چندین پارامتر تأثیرگذار است.

چه بسا در شرایط خاص این ملاحظات از طرف بازیگران بازار نادیده گرفت. نقش نفت بر بازار طلا و ارز و تشخیص اینکه در چه شرایطی این روابط محکم و استوار است و در چه شرایطی سست و ناپایدار، به عهده تحلیلگران بازارهای مالی و این مهم خود امری دشوار است. در اینجا سعی کردیم به بخش کوچکی از مسئله پیوستگی متقابل بین بازارهای مالی جهان بپردازیم. به عنوان شروع کار رابطه نفت و طلا و ارزهای کشورهای مختلف من جمله دلار آمریکا، یورو، ین، پوند، دلار استرالیا، فرانک سوئیس و… را مورد بررسی قرار دادیم. ابتدا از نفت شروع می‌کنیم.

بازار نفت

بازار نفت یکی از اصلی‌ترین بازارهای جهانی است که معمولاً در رابطه با دیگر بازارها، پیشرو است. به عبارت دیگر تغییرات نفت موجب تحول در دیگر بازارها از جمله ارز می‌شود و عکس این موضوع معمولاً صادق نیست. این مسئله اهمیت بررسی تحولات نفت را دوچندان می‌کند. عوامل تأثیرگذار بر قیمت نفت خارج از بازارهای مالی هستند و بیشتر به مسائل سیاسی جاری در کشورهای تولید کننده و به تقاضا از طرف مصرف‌کنندگان بزرگ مثل چین و هند و ایالات متحده مربوط می‌شود.

اما نقش نفت بر بازار طلا و ارز بر تغییرات قیمت نفت تأثیر شدیدی بر بازارهای مالی دارد. براثر گرانی نفت سهام بسیاری از شرکت‌ها و ارزهای رایج ضربه می‌بینند که از آن میان می‌توان به سهام شرکت‌های اتومبیل سازی اشاره کرد که قیمت نفت از فاکتورهای تأثیرگذار بر آن‌ها است. نفت در بازار ارز نیز تأثیر خود را می‌گذارد و با گرانی نفت ارز رایج کشورهایی که مصرف کنندگان بزرگ نفت هستند با کاهش ارز روبه رو می‌شود که از بین آن‌ها می‌توان به دلار و ین اشاره کرد.

تاریخ آمریکا در بازار نفت

آمریکا به عنوان بزرگترین مصرف‌کننده نفت، اقتصادی به شدت حساس در برابر نفت دارد. اگرچه در این مقاله قصد بحث در مورد تاریخ حضور آمریکا در خاورمیانه را نداریم اما نگاهی اجمالی به تاریخ معاصر این منطقه ژئوپلیتیک نشان از میزان حساسیت آمریکا به مسئله نفت دارد. این حساسیت را در پول رسمی این کشور، دلار، نیز می توان مشاهده کرد.

به عنوان مثال در گذشته پس از طوفان کاترینا و اثرات مخربی که بر پالایشگاه‌های کلیدی آمریکا وارد آمد، دلار نیز متأثر از قیمت نفت حرکت می‌کرد و با بالاتر رفتن آن ضعیف‌تر می‌شد. این ارز رایج سرزمین آفتاب تابان نیز از بزرگترین قربانیان نفت است. ژاپن بیش از ۹۸درصد از نفت خود را از خارج از مرزهای خود وارد می‌کند و اقتصادی به شدت وابسته به نفت دارد. به همین دلیل نسبت به افزایش قیمت نفت از خود حساسیت نشان می‌دهد.

تاثیر دلار کانادا بر نفت

از دیگر ارزهایی که به تغییرات قیمت نفت از خود حساسیت نشان می‌دهند، می‌توان به دلار کانادا اشاره کرد. برخلاف دلار و ین از افزایش ارزش این ماده ژئوپلیتیک سود می‌برد. کانادا از صادرکنندگان نفت است و کاملاً طبیعی است که بر اثر بالا رفتن قیمت نفت، اقتصاد قوی‌تر و در نتیجه ارز قوی‌تر دارد. به طوری که دلار کانادا در سال‌های اخیر که قیمت نفت روبه رشد بود و تنها از اواسط سال ۲۰۰۳ تاکنون از حدود ۲۴ دلار به حوالی ۷۵ دلار رسید.

رشد شدیدی را تجربه کرد و با شیب تندی در برابر دلار آمریکا صعود کرد. به طوری که زوج ارز USD/CAD در دهم می سال جاری به مرز ۱۰/۱ سقوط کرد. (چون دلار کانادا در مخرج کسر قرار دارد هرچه این عدد کمتر باشد به معنی قوی‌تر بودن دلار کانادا است). این در حالی است که این عدد از اوایل سال ۱۹۷۸ مشاهده نشد.

تاثیر طلا بر نفت

از دیگر کالاهای حیاتی و بسیار مهم در عرصه مبادلات جهانی که نفت تأثیر زیادی بر آن دارد می‌توان به طلا اشاره کرد. صعود قیمت نفت موجب افزایش تورم جهانی می‌شود. در این شرایط سرمایه گذاران علاقه‌مند هستند تا سرمایه خود را به چیزی تبدیل کنند تا بیشترین مقاومت را در برابر افزایش تورم داشته باشد.

طلا یکی از بهترین انتخاب‌های آنان است. به همین دلیل تقاضا برای طلا بالا رفت و موجب گرانی آن شد. از طرف دیگر طلا و نفت عوامل تأثیرگذار مشترک یکسانی دارند که موجب می‌شود قیمت این دو کالای حیاتی هم جهت باشد. به عنوان مثال تنش‌های منطقه‌ای علی‌الخصوص در خاورمیانه هم باعث صعود قیمت نفت و طلا می‌شود. تأثیرگذاری قیمت نفت بر طلا موجب می‌شود تا نفت به صورت غیر مستقیم بر بسیاری دیگر از کالاها، سهام شرکت‌ها و ارزهای رایج کشورهای مختلف نیز تأثیر بگذارد.

تاثیر نفت بر بازار طلا

نقش بازار نفت بر بازار طلا و ارز و تغییرات قیمت طلا نیز تأثیر زیادی بر بازارهای مالی جهان دارد. در بازار ارز عمده ارزهایی که رابطه تنگاتنگی با طلا دارند عبارت اند از دلار، فرانک سوئیس و دلار استرالیا. برخلاف نفت که در تمامی روابط خود با دیگر بازارها نقش پیشرو (Leader) را داشت، طلا در رابطه خود با بازار ارز گاه نقش پیشرو و گاه نقش پیرو را بازی می کند. به عنوان مثال در رابطه طلا با دلار، دلار نقش پیشرو را بازی می‌کند و تغییرات طلا متأثر از تغییرات دلار است.

عکس آن نیز در مواردی دیده شده است. یعنی طلا دلار را مطیع خود کرد و تغییرات دلار از پی تغییر قیمت طلا آمد. اما به طور کلی آنچه معمول است این است که دلار جهت طلا را مشخص می‌کند. علت این مسئله این است که طلا در بازارهای جهانی به دلار ارزش‌گذاری می‌شود. با بالا رفتن ارزش دلار قیمت طلا برای کسانی که با دیگر ارزها قصد خرید دارند گران می‌شود. در نتیجه از تقاضای آن کم می‌شود که کاهش قیمت را به دنبال دارد.

طلا و نفت

نقش بازار نفت بر بازار طلا و ارز برعکس این موضوع نیز صادق است. یعنی کاهش ارزش دلار موجب کاهش قیمت طلا برای خریدارانی است با ارزی غیر از دلار که قصد خرید طلا برای سرمایه‌گذاری دارند، در نتیجه تقاضا بالا می‌رود موجب افزایش قیمت می شود. بنابراین یکی از اولین قوانین بازار طلا این است که قیمت این فلز با ارزش دلار رابطه معکوس دارد. در جهت خلاف آن حرکت می کند. البته بسیاری اوقات می‌بینید که این قانون نقض می‌شود.

طلا و دلار هم جهت با یکدیگر حرکت می‌کنند که نمونه مشهور آن هم رفتار بازار در سال ۲۰۰۵ بود که طلا و دلار هر دو افزایش داشتند. از دیگر ارزهایی که متأثر از قیمت طلا ارزش خود را تنظیم می‌کند فرانک سوئیس است. کشوری که دارای ذخایر بالای طلا است و به همین دلیل صعود قیمت این فلز موجب افزایش ارزش پول رایج این کشور می‌شود.

ممکن است اینجا این سؤال پیش بیاید که چرا دلار با وجود اینکه آمریکا دارای بیشترین ذخایر طلای جهان است از قاعده‌ای که بین ارزش طلا و فرانک سوئیس است پیروی نمی‌کند. در پاسخ باید گفت اقتصاد آمریکا اقتصاد بسیار بزرگی است و با اینکه دارای بیشترین ذخایر طلای جهان است اما این میزان طلا به نسبت کل اقتصاد این کشور ناچیز است. وزنه سنگینی محسوب نمی‌شود اما در مورد سوئیس اینگونه نیست. ذخایر طلای سوئیس برای اقتصاد متوسط این کشور وزنه وزینی محسوب می‌شود و تغییر ارزش در قیمت طلا اقتصاد این کشور را قدرتمندتر می‌کند که بالا رفتن ارزش ارز اولین نتیجه آن است.

نقش بازار نفت بر بازار ارز و طلا

از نقش بازار نفت بر بازار ارز و طلا برای پی بردن به اثرات شوک‌های نفتی بر نرخ دلار، دانستن میزان صادرات و واردات نفت آمریکا بسیار اهمیت پیدا می‌کند. اگر صادرات نفت آمریکا بزرگتر از واردات آن شود، کسری تراز تجاری آن کشور کاهش پیدا خواهد کرد. به زبان ساده، نه تنها دلار از آمریکا خارج نمی‌شود بلکه با ورود دلار، شاهد حفظ ارزش آن خواهیم بود.
۷۰ درصد درآمد کشور از منابع نفتی تامین می‌شود. همین یک گزاره تاثیر بسیار زیاد نوسانات نفتی را بر اقتصاد کشور عیان می‌کند. از طرفی به علت سوء مدیریت، تخصیص بهینه این منابع به خوبی انفاق نمی‌افتد. زمان شوک‌های نفتی، پایه پولی و به دنبال آن تورم افزایش پیدا می‌کند. به عنوان مثال با افزایش قیمت نفت که سبب افزایش درآمد دولت می‌شود، هزینه‌های آن نیز افزایش پیدا می‌کند. اما در زمان افت قیمت نفت، شاهد کاهش درآمد خواهیم بود بدون اینکه تغییری در هزینه‌ها ایجاد شود.

نفت و بازار سرمایه

واضحا برای جبران کسری بودجه چاپ پول و توسعه اقتصادی می‌تواند راه‌گشا باشد که در هر دو صورت انتظار رشد بازار سرمایه تقویت می‌شود. ۲۵٪ بازار سرمایه را صنعت پتروشیمی و ۹٪ آن‌را نمادهای پالایشی تشکیل می‌دهند. در پی افزایش قیمت نفت خام، پالایشی‌‎ها از تخفیف ۵ درصدی دولت برای فروش نفت نهایت استفاده را خواهند برد. از طرفی صنعت پتروشیمی به علت صادرات محور بودن این صنعت، می‌توانند سود خود را افزایش دهند.

علی الخصوص مادامی که نرخ دلار با قیمت نفت همبستگی مثبت داشته باشند. (از سال ۲۰۱۹ تا به امروز). پر واضح است وقتی برای ۳۳ درصد بازار سرمایه انتظار رشد سودآوری پیش بینی می‌شود، شاخص کل نیز مسیری سبز را طی می‌کند. اما صنایعی که تامین انرژی آن‌ها از نفت و مشتقات آن است، هزینه هایشان افزایش می‌یابد. بدون اینکه تغییری در درآمد شان به وجود آید. از این رو می‌توان ۲ صنعت سیمان و فولاد را صنایعی نام برد که با افزایش قیمت جهانی نفت، کاهش سودآوری را تجربه خواهند کرد.

سخن پایانی

بنابراین در این مطلب به بررسی نقش بازار نفت بر بازار طلا و ارز پرداختیم . نفت که از آن به عنوان طلای سیاه یاد می‌شود تاثیر بسیار زیادی بر اقتصاد، طلا و ارز های مختلف مانند دلار و یورو می‌گذارد. علاوه‌بر این عکس این موضوع نیز امکان پذیر می‌باشد. یعنی طلا و ارز می‌تواند بر قیمت و میزان نفت صادراتی تاثیر گذار باشد.

در این مطلب این موضوع را، از جوانب مختلف مورد بررسی قرار دادیم‌ و نکات کاربردی را در اختیار شما قرار دادیم. امیدوارم مطالب مذکور برای شما مفید و کاربردی واقع باشد. سپاس از اینکه تا پایان این مطلب، سایت هدایتی فر را همراهی کردید.