آیا تابه‌حال چرایی قدرت دلار در برابر دیگر ارزهای جهان را فهمیده‌اید؟ یا اینکه چرا این ارز به‌عنوان ارز مورد معامله برای کل جهان است؟ یا اینکه چرا قیمت این ارز در کشور ما مهم است که قیمت کالا کالای داخلی که تولید داخل هم هستند با گران‌شدن این ارز گران می‌شود؟ با ما همراه شوید تا در مورد قدرت‌نمایی دلار در مصاف با دیگر ارزها اطلاعاتی را کسب کنید.

تاریخچه دلار آمریکا

اولین استفاده مستند از ارز کاغذی در ایالات متحده به سال 1690 برمی گردد، زمانی که اسکناس های استعماری توسط مستعمره خلیج ماساچوست منتشر شد. تا اینکه در سال 1776 اولین اسکناس 2 دلاری معرفی شد. 9 سال بعد، در سال 1785، ایالات متحده رسماً علامت دلار را با استفاده از نماد پزو اسپانیایی-آمریکایی به عنوان راهنما پذیرفت. دولت در سال 1863 دفتر کنترل ارز و اداره پول ملی را تأسیس کرد. این دو آژانس اسکناس های جدید را اداره می کردند.  چاپ متمرکز در دفتر حکاکی و چاپ در سال 1869 آغاز شد. قبل از این، پول توسط شرکت های خصوصی چاپ می شد.خزانه داری ایالات متحده در سال 1890، بیش از یک دهه قبل از ایجاد فدرال رزرو، صدور ارز قانونی کشور را آغاز کرد.

چگونگی تبدیل دلار به ارز ذخیره برای کل جهان

واحد پول جهانی به هر پولی گفته می‌شود که بتوان آزادانه از آن استفاده کرد یا با ارز دیگری در داخل یا خارج از مرزهای کشور صادرکننده آن مبادله کرد.  ممکن است به آن ارز جهانی نیز گفته شود. در وصف دلار باید گفت دلار آمریکا واحد پول رسمی ایالات متحده و چندین کشور دیگر است. دلار اولین‌بار در سال 1914 چاپ شد، یک سال پس از تأسیس فدرال رزرو به‌عنوان بانک مرکزی ایالات متحده با تصویب قانون فدرال رزرو.  سه دهه بعد، دلار رسماً به ارز ذخیره جهان تبدیل شد. متفقین در طول جنگ جهانی اول به ایالات متحده برای تدارکات با استفاده از طلا پرداخت کردند و این امر باعث شد که ایالات متحده به بزرگ‌ترین دارنده طلا تبدیل شود.

طلا عامل قدرت دلار

هنگامی که جنگ جهانی اول در سال 1914 آغاز شد، بسیاری از کشورها استاندارد طلا را به حالت تعلیق درآوردند تا هزینه‌های نظامی خود را با پول کاغذی پرداخت کنند که باعث کاهش ارزش پول آنها شد.  بریتانیا برای حفظ موقعیت خود به عنوان ارز پیشرو در جهان، استاندارد طلا را حفظ کرد و برای اولین بار در طول سال سوم جنگ، پول قرض کرد. ایالات متحده وام‌دهنده منتخب بسیاری از کشورهایی بود که می‌خواستند اوراق قرضه دلاری ایالات متحده را خریداری کنند.  بریتانیا در سال 1931 استاندارد طلا را کنار گذاشت که حساب‌های بانکی بازرگانان بین‌المللی را که با پوند معامله می‌کردند، از بین برد. دلار به عنوان ارز ذخیره اصلی جایگزین پوند شد.

دلایل قدرت دلار

• امروزه دلار آمریکا برجسته‌ترین ارز در جهان است. این به این واقعیت مرتبط است که ایالات متحده بزرگ‌ترین اقتصاد جهان را به همراه استفاده از دلار در سطح جهانی دارد. نه‌تنها معمولاً در خارج از ایالات متحده مبادله می‌شود، بلکه چندین کشور ارزهای خود را به دلار گره زده‌اند یا آن را به‌عنوان واحد پول رسمی خود پذیرفته‌اند. ارزش دلار ناشی از موقعیت آمریکا به‌عنوان یک قدرت مهم اقتصادی جهانی و ثبات سیاسی و اقتصادی این کشور است. درحالی‌که ممکن است ارزش کمتری نسبت به ارزهایی مانند فرانک سوئیس یا پوند انگلیس داشته باشد، استفاده جهانی از دلار آن را به ارز تجاری بادوام‌تری تبدیل می‌کند.
• به‌علاوه، اختلالات اقتصادی یا سیاسی می‌تواند باعث شود که ارزش یک ارز به طور ناگهانی تغییر کند. ونزوئلا یک نمونه اخیر است: مشکلات مالی و بی‌ثباتی سیاسی باعث شده است که ارزش پول داخلی آن، بولیوار، از 10.4 بولیوار در هر دلار در سال 2017 به 236266.5 بولیوار در هر دلار در سال 2020 کاهش یابد. در مقابل، به دلیل اقتصاد متنوع و نهادهای سیاسی قوی، ایالات متحده می‌تواند در دوره‌های رشد اقتصادی ضعیف، مانند رکود، جان سالم به در ببرد.
• این کشور را به مکانی ایده‌آل برای سرمایه‌گذاری مالی و تجارت تبدیل می‌کند و تقاضا برای دلار آمریکا را بیشتر تقویت می‌کند. یکی دیگر از عوامل کلیدی برای قدرت نسبی دلار، فدرال رزرو است که نرخ‌های بهره را برای جلوگیری از تورم بالا و حفظ ثبات اقتصادی تعیین می‌کند. پایین نگه‌داشتن نرخ تورم (هدف فدرال رزرو برای نرخ بلندمدت سالانه 2٪) از کاهش ارزش بیش از حد دلار در طول زمان جلوگیری می‌کند. در نتیجه تاثیر دلار آمریکا بر تجارت بین الملل بسیار است.

نقش جهانی قدرت دلار آمریکا

• رواج دلار در هر اقتصاد بزرگ به این معنی است که بیشتر کشورها از این ارز برای خرید و فروش کالا در سراسر جهان استفاده می‌کنند. برای مثال، اگر کره جنوبی به برزیل کالا صادر کند، این دو کشور ممکن است معامله را با استفاده از دلار آمریکا به‌جای ارزهای مربوطه خود ساده کنند. بر اساس گزارش سرویس تحقیقات کنگره، در سال 2022، حدود نیمی از تجارت بین‌الملل با دلار آمریکا مبادله می‌شد و تقریباً نیمی از کل وام‌ها و اوراق بدهی بین‌المللی به دلار مبادله می‌شد.
• یکی از راه‌های اندازه‌گیری نقش محوری قدرت دلار در اقتصاد جهانی، سهم آن در ارزهای ذخیره بین‌المللی است. ارز ذخیره ارزی است که توسط بانک‌های مرکزی در سرتاسر جهان نگهداری می‌شود و برای انجام معاملات تجاری، تراکنش‌های مالی و سایر اشکال سیاست پولی استفاده می‌شود.  از زمان جنگ جهانی دوم، دلار آمریکا ارز ذخیره غالب جهان بوده است، به این معنی که اکثر کشورهای دیگر در سراسر جهان از دلار برای اجرای سیاست‌های اقتصادی استفاده می‌کنند.

هر منطقه در جهان برای تجارت به دلار آمریکا متکی است

شهروندان کشورهای خارجی اغلب از دلار آمریکا برای خرید کالاها و خدمات در کشور خود به‌جای استفاده از پول داخلی خود استفاده می‌کنند. تا مارس 2021، تقریباً نیمی از کل اسکناس‌های ایالات متحده در اختیار شهروندان خارجی قرار داشت که بالغ بر 950 میلیارد دلار بود. نقش دلار به عنوان ارز پیشرو جهانی ناشی از اقداماتی است که تقریباً 80 سال پیش انجام شده است.

جنگ عامل قدرت دلار

قبل از ورود به جنگ جهانی دوم، ایالات متحده به‌عنوان تأمین‌کننده تسلیحات و سایر کالاهای متفقین خدمت می‌کرد.  بیشتر کشورها به طلا پرداخت می‌کردند و در پایان جنگ، ایالات متحده صاحب اکثریت طلا می‌شد.  بازگشت به استاندارد طلا غیرممکن شد؛ زیرا کشورها ذخایر خود را تخلیه کردند. پس از جنگ جهانی دوم، ایالات متحده در وضعیت اقتصادی بهتری نسبت به هر کشور دیگری قرار داشت.  این رونق اقتصادی به تبدیل‌شدن دلار به قوی‌ترین ارز جهان کمک کرد، به این معنی که در آن زمان از هر ارز بین‌المللی دیگری ارزشمندتر بود.

قرارداد برتون وود

نمایندگان 44 کشور متفقین در سال 1944 در برتون وود، نیوهمپشایر گرد هم آمدند تا سیستمی برای مدیریت ارز خارجی ایجاد کنند که به ضرر هیچ کشوری نباشد.  هیئت تصمیم گرفت که ارزهای جهان دیگر به طلا مرتبط نشوند، بلکه با دلار آمریکا مرتبط شوند. این قرارداد که به عنوان توافق برتون وودز شناخته می شود، اختیار بانک های مرکزی را ایجاد کرد که نرخ مبادله ثابت بین ارزها و دلار را حفظ می کردند.

به نوبه خود، ایالات متحده دلار آمریکا را برای طلا در صورت تقاضا بازخرید می‌کند. کشورها در شرایطی که ارزش پول‌هایشان نسبت به دلار بسیار ضعیف یا بسیار قوی می‌شد، تا حدودی بر ارزها کنترل داشتند. آنها برای تعادل در عرضه پول می توانستند ارز خود را خرید و فروش کنند. بر اساس این ترتیب، اکثر ارزهای دیگر به دلار متصل شدند. و ارزش آنها به ارزش دلار وابسته بود. در نتیجه تقاضا برای دلار آمریکا به سطوح بی سابقه ای افزایش یافت.

مشکلات احتمالی یک دلار قوی آمریکا چیست؟

هفت‌کشور دلار را به‌عنوان واحد پول رسمی خود پذیرفته‌اند تا حدی به دلیل قابل‌اعتماد بودن آن در بازارهای بین‌المللی. چندین کشور دیگر به دلایل مختلف هنوز ارزهای خود را به دلار در سطوح مختلف ثابت می‌کنند. درحالی‌که این عوامل ارزش دلار را تقویت می‌کند، وجود چنین ارز غالب می‌تواند اشکالاتی داشته باشد.

• دلار قوی فروش کالاها را برای تولیدکنندگان آمریکایی را در خارج از کشور سخت‌تر می‌کند، زیرا کشورهایی با ارز ضعیف‌تر می‌توانند کالاها را ارزان‌تر تولید کنند. همچنین به این معنی است که مردم می‌توانند کالاهای ارزان‌تری را از خارج وارد کنند.  این یکی از دلایلی است که ایالات متحده از دهه 1970 با کسری تجاری مواجه بوده است.
• موقعیت مرکزی آمریکا در اقتصاد جهانی همچنین به این معنی است که تقریباً موفقیت اقتصادی هر کشور دیگری تا حدی به ایالات متحده مرتبط است. اگر دلار آمریکا به دلیل رویدادی مانند رکود ناگهانی ارزش خود را از دست بدهد، هر کشوری که به آن تکیه می‌کند ممکن است دچار اختلال اقتصادی شود.
• این تا حدی همان چیزی است که پس از بحران مالی سال 2008 رخ داد، زمانی که سهام جهانی به دنبال سقوط بازار مسکن ایالات متحده بیش از 40 درصد سقوط کرد.

ارز ذخیره جهانی

دلار به‌عنوان ارز اول و ذخیره دنیا معرفی شد و باتوجه‌به قرارداد برتون وود توسط بزرگ‌ترین ذخیره‌های طلای جهانی مورد حمایت قرار گرفت.  به‌جای ذخایر طلا، سایر کشورها ذخایر دلاری انباشته کردند. کشورها که به مکانی برای ذخیره دلارهای خود نیاز داشتند، شروع به خرید اوراق بهادار خزانه‌داری ایالات متحده کردند که از نظر آنها ذخیره امن پول است. تقاضا برای اوراق بهادار خزانه‌داری و کسری هزینه برای تأمین مالی جنگ ویتنام و برنامه‌های داخلی جامعه بزرگ باعث شد که ایالات متحده بازار را با پول کاغذی پر کند.  با افزایش نگرانی‌ها در مورد ثبات، کشورها ذخایر دلار را به طلا تبدیل کردند. تقاضا برای طلا به حدی بود که رئیس‌جمهور ریچارد نیکسون مجبور به مداخله و جداکردن دلار از طلا شد که منجر به شناور شدن نرخ ارز شد.

طبق گزارش صندوق بین‌المللی پول تا سال 2022، بانک‌های مرکزی حدود 59 درصد از ذخایر خود را به دلار آمریکا نگه داشتند.  بسیاری از ذخایر به صورت نقدی یا اوراق قرضه ایالات متحده، مانند اوراق خزانه ایالات متحده است.

دلارزدایی چیست؟

دلارزدایی، کاهش نفوذ دلار آمریکا بر اقتصاد کشورهای دیگر است.  حتی درحالی‌که کشورها قصد کاهش وابستگی را دارند، دلار در سال 2022 بیشترین ارز ذخیره را داشت.

پیامدهای افزایش نرخ بهره در آمریکا

یکی از پیامدهای افزایش نرخ بهره در آمریکا بالارفتن قدرت دلار است. که این افزایش قدرت دلار باعث می‌شود که کشورهای درحال‌توسعه با بالارفتن هزینه‌های واردات و تورم بالاتر روبرو شوند. که این وضع تراز مالی و حساب‌جاری کشورهای درحال‌توسعه را بدتر می‌کند و در نهایت باعث ضعیف‌شدن اقتصاد آنها می‌شود. و این افزایش قدرت دلار برای کشورهای توسعه‌نیافته هم وضع را بدتر می‌کند. و رشد اقتصادی در این کشورها به‌خصوص کشور ما ایران متوقف می‌شود.

چون که مردم عادی، دلالان، کاسبان و کسانی که سرمایه‌دار هستند به‌هیچ‌وجه خطر نمی‌کنند. و سرمایه خود را به دلار یا به کالاهایی که قیمت آنها به دلار وابسته است تبدیل می‌کنند. و همین خود باعث توقف رشد تولید داخلی و رشد اقتصاد و افزایش واردات می‌شود. که در آن روی سکه این افزایش قدرت دلار باعث قاچاق کالاهای اساسی کشور می‌شود و گرانی شدید در اثر افزایش تقاضا و کاهش عرضه در داخل کشور به دنبال خواهد داشت.

نتیجه

همان‌طور که در این مقاله گفته شد قدرت دلار آمریکا از عوامل متعدد و تعیین‌کننده سرچشمه می‌گیرد و تا روزی که راه‌حل مناسب و یا اتفاق خاصی رخ ندهد دلار به یکه‌تازی خود در برابر دیگر ارزها ادامه خواهد داد و این امر کل دنیا از جمله کشور ایران را تهدید می‌کند و اقتصاد روزبه‌روز وابسته‌تر به ارزش دلار آمریکا می‌شود. در کشورهایی که سرمایه‌گذاری بر روی دلار خیلی کم‌دردسرتر و کم‌خطرتر از سرمایه‌گذاری بر روی تولید باشد و سایه واردات بر صادرات سنگینی کند هیچ‌وقت پیشرفتی صورت نخواهد گرفت. برای مشاهده تحلیل‌های بیشتر می‌توانید به سایت هدایتی فر مراجعه کنید.